İnsanlık tarihinin neredeyse en eski çalgılarından olan kaval ilk çağ uygarlıklarından beri insanoğlu tarafından kullanılmaktadır. Kaval kelimesi, Türkçe ’de içi delik ve boş şey anlamına gelen “kav” kelimesinden türemiştir. Kaval kelimesi, Anadolu Türkçesinde çoban düdük ya da kavallarının tamamını kapsadığı gibi, müzikle ilgili kavramlar dışında herhangi bir boru veya içi oyuk kamış benzeri cisimler için de kullanılır. Aslında İstanbul Türkçesi’ndeki “kaval” dışında, kuval, guval, gaval, gavel vb. değişik söyleyiş şekillerinin, yöresel diyalekt farklılıklarından kaynaklandığını, bu kelimelerin tamamının “kaval” kelimesinin farklı şekilde kullanımlarının olduğunu söylemek mümkündür.
Dilsiz kaval Türkiye‟de ve Balkan ülkelerinde, diğer kaval çeşitlerine göre hem eğitim alanında, hem de profesyonel alanlarda öne çıkmış bir çalgıdır. Bunun sebebi, öncelikle karakteristik ses rengi ve ses sahasının genişliğidir. Bunun yanı sıra kromatik perdeli oluşu, akort ve entonasyondaki dengeli yapısı, bu konularda icracıya verdiği geniş kullanım imkânları da bu çalgının eğitimde ve profesyonel müzik alanlarında önemsenmesine ve sevilmesine etken olan özelliklerdir. Anadolu’da farklı isimlendirmelerle karşımıza çıkan kaval, geçmiş uygarlıklarda da benzer yapıya sahip olmasına rağmen farklı isimlerde anılmıştır. “Sümerlerde kamış anlamına gelen Kagi bugün kaval adı ile kullanılmaktadır.
Arkeolojik çalışmalar sonucu elde edilen kaval ve benzeri çalgılar her ne kadar flüt olarak nitelendirilse de “çalgılar, yapı özellikleri itibari ile milletlerin kendine has kültür ve musiki sistemleri içinde” biçimlendiği için aynı temel yapıya sahip çalgının farklı coğrafyalarda farklı isimlerle anılmasını sağlamıştır. Çalgıyı ilk bulan ya da çalanlara ilişkin birçok öneriye rastlansa da çok sayıda araştırmacı, kavalın Hazar Denizi ötesinde Ural-Altay dağları arasındaki bir bölgede olabileceği konusunda birleşmektedir.
Anadolu’da kaval farklı boyutlarda ve yapılarda karşımıza çıkmaktadır ve düdük, tütük, tütek gibi isimler ile adlandırılmaktadır. Kamışsız üflemeli bir çalgı olarak tanımlayabileceğimiz kaval, boy, delik sayısı, dil yapısı gibi farklılıklarda karşımıza çıkmaktadır. Kaval ailesini dil ve perde yapısına göre sınıflandırmak doğru olacaktır.
1. Dilli Kavallar
a) Kromatik perde yapılı dilli kavallar: dilli çoban kavalları
b) Diyatonik perde yapılı kavallar: çobandüdükleri, dilli düdükler
2. Dilsiz Kavallar
a) Kromatik perde yapılı dilsiz kavallar: dilsiz çoban kavalı
b) Diyatonik perde yapılı dilsiz kavallar: çığırtma vb.
İkinci sınıflandırmamız ise kavalın perde yapısına göredir:
1) Kromatik Perde Yapılı Kavallar
a) Dilsiz çoban kavalı
b) Dilli çoban kavalı
2) Diyatonik Perde Yapılı Kavallar
a) Diyatonik dilsiz kavallar, çığırtma
b) Dilli kaval, Dilli düdük, Çobandüdüğü
Okulumuzda kromatik perde yapılı dilsiz kaval ile kaval eğitimine başlanmaktadır. İcra Sanatları Fakültesi Çalgı Eğitimi Bölümü’nde kaval dersleri birebir eğitimci ve öğrenci katılımıyla bireysel olarak yapılmaktadır. Öğrencinin bulunduğu yeterlilik seviyesi göz önüne alınarak, bölümümüz ve ilgili öğretim elemanı tarafından önceden belirlenmiş derecelendirme sisteminin içerisinde eğitime başlanır. Kaval çalım tekniğinin geliştirilmesi için nefes çalışmalarının ve parmak geliştirme etütlerinin yer aldığı özel eserler hazırlanmaktadır. Kaval çalgısı için bir transkripsiyon geliştirilip icra edilen eserlerin tümü bu sisteme göre yazılıp seslendirilmektedir. Temel düzeyden ileri icra tekniklerinin kazanılmasına kadar olan süreci kapsayan bu öğretim sisteminin başlıca amacı, öğrenciye kaval çalgısı üzerinde teknik beceri, enstrüman hâkimiyeti, yöresel icra tarzı, dünya müziklerinde kaval icrası ve repertuvar edinme gibi özellikler kazandırmaktır. Türk Halk Müziği içerisinde önemli bir yeri olan kaval aynı zamanda dünya müziklerinde de yaygın bir şekilde görülmektedir. Üniversitemizde verilen kaval eğitimi, başta Anadolu müzik kültürü olmak üzere farklı müzik türleri ve topluluklarında yer alıp, çalgısını kullanabilecek, ulusal ve uluslararası düzeyde icracılar yetiştirmeyi hedeflemektedir.
